Bij gelegenheid van de Veertigdagentijd biedt paus Franciscus de gelovigen enkele overwegingen aan die van dienst kunnen zijn bij hun persoonlijke weg tot bekering. De Nederlandse bisschoppen zonden de boodschap door aan de parochies met het oog op de komende periode van vasten.
‘Hij is arm geworden om ons rijk te maken met zijn armoede’
De boodschap laat zich lezen als een meditatie bij de woorden van de heilige Paulus: “Want de liefdedaad van onze Heer Jezus Christus hoef ik u niet in herinnering te brengen: hoe Hij om uwentwil arm is geworden terwijl Hij rijk was, opdat gij rijk zoudt worden door zijn armoede” (2 Kor. 8,9).
De logica van God
God openbaart zich langs de weg van de armoede. Deze armoede is geen doel op zich. Het is een samenvatting van de logica van God. God heeft ons niet willen redden vanuit de hoogte, zoals iemand die vanuit zijn overvloed een aalmoes geeft. Jezus heeft zich te midden van ons willen plaatsen, te midden van het volk dat vergeving nodig heeft en te midden van zondaars om de last van onze zonden op zich te nemen.
De armoede van Jezus bestaat erin dat Hij door onze zwakheden en zonden op zich te nemen de oneindige barmhartigheid van God overbrengt. Paradoxaal is de armoede van de Heer zijn grootste rijkdom. Deze bestaat in zijn onbegrensd vertrouwen op God, in het zich in elk moment toevertrouwen aan Hem, terwijl Hij enkel en alleen de wil en de glorie van de Vader op het oog heeft.
De paus vergelijkt de rijkdom van Jezus met die van een kind dat zich bemind voelt en van zijn ouders houdt en geen moment twijfelt aan hun liefde en tederheid. De rijkdom van Jezus komt, zo schrijft paus Franciscus, voort uit het feit de Zoon te zijn.
Rijkdom en armoede
Paus Franciscus: “We zouden kunnen denken dat deze ‘weg’ van de armoede die van Jezus geweest is, terwijl wij, die na Hem komen, de wereld kunnen redden met adequate menselijke middelen. Zo is het niet. In elk tijdperk en in elke plaats blijft God de mensen en de wereld redden door middel van de armoede van Christus, die Zich arm heeft gemaakt in de Sacramenten, in het Woord en in zijn Kerk, die een volk van armen is. De rijkdom van God kan niet via onze rijkdom gaan, maar altijd alleen via onze persoonlijke en gemeenschappelijke armoede, bezield door de Geest van Christus.”
Materiële, morele en spirituele ellende
De paus benadrukt dat wij in navolging van Christus geroepen zijn de ellende van onze broeders te zien, aan te raken, deze op ons te nemen en te verlichten. Ellende is niet hetzelfde als armoede. De paus onderscheidt de materiële ellende, de morele ellende en de spirituele ellende. Onder de eerste verstaan we wat we gewoonlijk armoede noemen. Tegenover deze ellende biedt de Kerk de dienst van de diaconie aan.
De paus vindt de morele ellende niet minder verontrustend. Deze bestaat erin dat men slaaf wordt van ondeugd en zonde. Deze vorm is vaak verbonden met spirituele ellende, die ons treft wanneer we God en zijn liefde afwijzen. Het evangelie vormt een tegengif tegen deze laatste vorm van ellende. De christen is geroepen in elke omgeving de boodschap te brengen dat er vergeving bestaat en dat God groter is dan onze zonde en ons ‘om niet’ bemint.
Zelfverloochening
We kunnen slechts van Christus’ liefde getuigen in de mate waarin we gelijkvormig aan Christus zijn, die zich arm heeft gemaakt en ons rijk maakt met zijn armoede. De Veertigdagentijd is een geschikte periode voor zelfverloochening en ons af te vragen van welke zaken we ons kunnen ontdoen om anderen te verrijken met onze armoede. Armoede doet pijn. “Ik wantrouw een aalmoes die niets kost en niet pijn doet,” schrijft de paus.
Download de boodschap van paus Franciscus voor de Veertigdagentijd 2014.
(Foto: R. Mangold)
