Synodaliteit van gemeenschap

Monastiek tijdschrift De Kovel publiceert een toespraak die abt Mauro-Giuseppe Lepori hield voor de trappisten in Assisi. Bisschop Liesen heeft voor de Nederlandse vertaling gezorgd. In deze toespraak komt op treffende wijze aan de orde hoe synodaliteit zich verhoudt tot de zendingsopdracht van de Kerk, die in beginsel gemeenschappelijk is, als afspiegeling van God zelf. De gehele toespraak is onderaan dit bericht te downloaden.

Op 10 februari 2022 hield abt Mauro-Giuseppe Lepori de toespraak in Assisi tijdens het generaal kapittel van de trappisten. Op die dag viert de kerk het feest van de heilige Scholastica, de zus van Benedictus van Nursia. Lepori is sinds 2010 de abt-generaal van de cisterciënzerorde.

De nadruk in de beschouwing van abt Lepori ligt op de synodaliteit binnen de cisterciënzertraditie. Volgens de abt is deze traditie wezenlijk synodaal. De kloostertraditie is echter ingebed in het geheel van de Kerk. Daarom gaat de abt ook in op het synodale karakter van de Kerk zelf. Jezus Christus vertrouwde zijn leerlingen een missie toe. Zij dienen naar alle uiteinden van de wereld te gaan en de trinitaire gemeenschap in de mensheid te verspreiden. Dit doen ze door leerlingen te maken en allen te dopen in de naam van de Vader, de Zoon en de heilige Geest. Deze missie vindt plaats in gemeenschap met Hem en met elkaar. “De missie moeten wij beleven als een kerkelijk ‘wij’ dat het grote ‘WIJ’ van de drie personen van de Drie-eenheid doorgeeft,” schrijft abt Lepori. De broederlijke gemeenschap in Christus is het wezen van de missie van de Kerk, ook die van kloosters, aldus de abt. De deelname aan de missie vraagt van ons een proces te doorlopen dat ons innerlijk verandert. Gemeenschap vraagt om de overgang van het ik naar het wij, een overgang waarin het ‘ik’ moet sterven om weer op te staan. Daarom vraagt synodaliteit om een diepgaande innerlijke bekering.

Aan de hand van het derde hoofdstuk van de Regel van Benedictus van Nursia overweegt abt Lepori vervolgens drie dimensies van synodaliteit, te weten:

1. Elkaar ontmoeten. Benedictus hamert op het belang van een integrale samenkomst van de hele gemeenschap. Mensen en gemeenschappen die afspreken elkaar te ontmoeten stellen zich open voor het verrassende wonder van de gemeenschap, een wonder dat de heilige Geest altijd te weeg brengt.
2. Naar elkaar luisteren. Wij moeten naar elkaar luisteren. Dit geldt niet alleen voor de abt maar voor elk lid van de gemeenschap. “Het kerkelijk luisteren is niet allereerst een overleg maar een delen,” schrijft Lepori. Benedictus vraagt naar elke broeder te luisteren, vooral naar de jongste. Het is vaak aan de jongsten dat de Heer openbaart wat het beste is. Dit besef bepaalt ook de manier waarop wij spreken. Het gaat niet om onszelf maar om de opbouw van de gemeenschap. Op deze manier groeit de gemeenschap.
3. Een denkend hart. Tot slot spreekt Lepori over de positie van de abt. De abt heeft een beslissende rol in het proces. Wanneer de abt de raad van zijn broeders gehoord heeft moet hij hetgeen gezegd is bij zichzelf overwegen en doen wat hij het beste acht. “In de stilte van de meditatie, de innerlijke ruimte van het gebed komen de gedeelde woorden tot leven, worden ze vruchtbaar, worden ze gebeurtenissen en nieuwe werkelijkheden. Gebeurt dit niet dan blijven we steken op politiek en ideologisch niveau en blijft het kerkelijk leven broos en verstrooid, zonder echte eenheid, overgeleverd aan machtsstrijd,” besluit abt Lepori. “De ware vervulling van elk synodaal en broederlijk proces is niet alleen de consensus van woorden en oordelen, maar die van de liefde: de consensus van gemeenschap in de liefde van God.”

De toespraak van abt Lepori is gepubliceerd in De Kovel (nr. 73 van juni 2022). Een exemplaar van deze uitgave is te bestellen via de website van De Kovel. De toespraak is ook hier te downloaden. De tekst is met toestemming overgenomen van de redactie van De Kovel.